آشنایی با انواع کودهای کشاورزی

گیاهان برای رشد به مواد مغذی نیاز دارند. این مواد مغذی توسط سیستم ریشه گیاه از خاک جذب می‌شوند. کودها مهمترین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان برای رشد و نمو مناسب را فراهم می‌کنند. زمانی که عناصر غذایی به مقدار و شکل مناسب جایگزین نشوند، بهره وری خاک با هر برداشت کاهش می‌یابد.

کاربردها و فواید کودها چیست؟ کودها چه هستند؟

کودها فرآورده های شیمیایی هستند که برای افزایش ظرفیت و بهره وری محصولات کشاورزی عرضه می‌شوند. کشاورزان اغلب از آن برای افزایش عملکرد محصول استفاده می‌کنند. کودها حاوی مواد مغذی ضروری مورد نیاز گیاهان مانند نیتروژن، پتاسیم و فسفر هستند. با استفاده از کودها در زمین های کشاورزی خود، ظرفیت نگهداری آب را نیز افزایش می‌دهید.

انواع کودهای کشاورزی

1. کودهای آلی.

2. کودهای معدنی.

3. کودهای آلی (OF)

1. کودهای آلی.

کودهای آلی کودهای طبیعی هستند که از گیاهان و حیوانات به دست می‌آیند. آنها خاک را با ترکیبات کربنی مورد نیاز برای فعالیت های گیاهی غنی می‌کنند. کودهای آلی محتوای مواد آلی خاک را افزایش می‌دهند، تولید مثل و فعالیت میکروارگانیسم ها را تقویت می‌کنند و خواص فیزیکی و شیمیایی خاک را تغییر می‌دهند.

کودهای آلی را می‌توان از محصولات زیر بدست آورد:

– ضایعات کشاورزی: ​​کاه، کود لوبیا، کود پنبه، سبوس برنج، بقایای بیوگاز، بقایای قارچ و غیره.

– فضولات حیوانی: ضایعات کشتارگاه، ضایعات بازار ماهی، ادرار و مدفوع مرغ، خوک، گاو، گوسفند، اردک، غاز، بز و غیره.

– زباله های خانگی: ضایعات مواد غذایی، الیاف گیاه، ریشه و برگ و غیره که در تهیه انواع کمپوست استفاده می‌شوند.

– ضایعات صنعتی: بقایای غلات، بقایای سرکه، بقایای شکر و غیره.

- مواد معدنی: هیومیک اسید، بنتونیت، دولومیت و غیره.

– لجن: لجن رودخانه، لجن سد، لجن فاضلاب، لجن شهری و غیره.

2. کودهای غیر آلی

کودهای معدنی کودهای شیمیایی هستند که حاوی مواد مغذی لازم برای رشد محصولات تولید شده با روش های شیمیایی هستند.

کودهای معدنی به 5 دسته مختلف تقسیم می شوند.

1. کودهای نیتروژن دار

2. کودهای فسفاته

3. کودهای پتاسیم

4. کودهای مرکب

5. کودهای کامل (NPK)

1. کودهای نیتروژن دار:

کودهای نیتروژن دار حاوی نیتروژن لازم برای رشد محصول هستند. نیتروژن جزء اصلی کلروفیل است که تعادل را در طول فتوسنتز حفظ می‌کند. همچنین بخشی از اسیدهای آمینه گیاهی است و پروتئین ها را تشکیل می‌دهد. کودهای نیتروژن باعث بهبود عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی می‌شود. کودهای نیتروژن دار به چهار گروه تقسیم می شوند: نیترات، آمونیاک و نمک های آمونیوم، ترکیبات شیمیایی حاوی نیتروژن به شکل آمید و محصولات جانبی گیاهی و حیوانی.

هفت دسته از کودهای نیتروژن دار وجود دارد که عبارتند از:

(i) نیترات سدیم:

محصول تصفیه شده حاوی حدود 16 درصد نیتروژن به شکل نیترات است که می‌تواند مستقیماً به محصولات کشاورزی عرضه شود. به همین دلیل از آن به عنوان منبع نیتروژن به ویژه در نهال ها و سبزیجات استفاده می‌شود که برای رشد سریع به نیتروژن در دسترس نیاز دارند. نیترات سدیم به راحتی در آب حل می‌شود و به سرعت از خاک خارج می‌شود. مخصوصاً برای خاکهای اسیدی مفید است. استفاده مداوم از آن در مقیاس وسیع در خاک می‌تواند باعث لخته شدن و وضعیت فیزیکی نامناسب در مناطقی با بارش کم شود. البته در کشور ما و در مناطق با خاکهای با مواد آلی کم باعث افزایش شوری خاک می‌شود و استفاده از آن در کشور ما توصیه نمی‌شود.

(2) سولفات آمونیوم:

این یک نمک کریستالی سفید است که حاوی 20-21٪ نیتروژن آمونیاکی است. برای محصولات در مناطق مرطوب مانند برنج و جو بسیار مناسب است. سولفات آمونیوم به راحتی قابل کنترل است و می‌توان آن را در شرایط خشک به خوبی ذخیره کرد.

همچنین برای گندم، پنبه، نیشکر، سیب زمینی و بسیاری از محصولات دیگر که در خاک های مختلف رشد می‌کنند، مناسب است. استفاده مداوم از آن باعث افزایش اسیدیته خاک و کاهش عملکرد می‌شود. کاربرد آن در خاک اسیدی باعث افزایش قابل توجه عملکرد مزارع چای شد. استفاده از این کود همراه با کودهای آلی حجیم برای جلوگیری از اثرات مضر آن توصیه می‌شود.

سولفات آمونیوم را می‌توان قبل از کاشت، در حین کاشت یا به عنوان پوششی برای رشد محصولات زراعی استفاده کرد. در هنگام جوانه زنی نباید از آن استفاده کرد زیرا به صورت غلیظ تأثیر بسیار مخربی بر جوانه زنی خواهد داشت.

(iii) نیترات آمونیوم:

نیترات آمونیوم یک نمک کریستالی سفید است که حاوی 33 تا 35 درصد نیتروژن، 50 درصد نیتروژن نیترات و 50 درصد آمونیوم است. نیتروژن به شکل آمونیوم به راحتی از زمین شسته نمی‌شود. نیترات سریع حل میشود می‌شود، به شدت رطوبت گیر است و نمی‌توان آن را ذخیره کرد. تحت شرایط خاصی حالت انفجاری هم دارد، بنابراین باید با احتیاط رفتار کرد. اگر به استفاده از این کود در زمین های کشاورزی خود ادامه دهید، خاک را اسیدی می‌کند. به همین دلیل است که معمولاً حدود 40 درصد سنگ آهک یا دولومیت را با نیترات آمونیوم مخلوط می‌کنند زیرا وجود آهک آن را برای خاک های اسیدی مناسب می‌کند.

(IV) نیترات سولفات آمونیوم:

مخلوطی از سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم است. این کود به شکل کریستال های سفید یا گرانول های مایل به سفید موجود است. حاوی 26 درصد نیتروژن است، که سه چهارم آن به شکل آمونیاک و بقیه نیتروژن نیتراتی است. بسیار محلول در آب است و اثر بسیار سریع و غیر انفجاری دارد. برای همه گیاهان مناسب است. خاک را کمی اسیدی می‌کند. می‌توان آن را قبل، در حین یا در طول دوره رشد استفاده کرد، اما برای بذر مناسب نیست.

(v) کلرید آمونیوم:

این یک ترکیب بسیار کریستالی است. حاوی 26 درصد نیتروژن آمونیاکی است. به طور گسترده ای برای برنج استفاده می‌شود. اثر آن مشابه سولفات آمونیوم است. برای انواع خاصی از محصولات مانند گوجه فرنگی، تنباکو و غیره توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است توسط کلر آسیب ببینند. همچنین در خاکهای کشور ما که اغلب آهکی هستند هم کاربرد ندارند.

(vi) اوره:

اوره یک ترکیب کریستالی سفید رنگ است. اوره یک کود نیتروژنی بسیار غلیظ است که حاوی 45 تا 46 درصد نیتروژن آلی است. این ماده بسیار مرطوب است و نمی‌توان آن را به خوبی در مناطق مرطوب نگهداری کرد. برای غلبه بر این مشکل، آن را با یک ماده بی اثر و غیر رطوبت گیر مانند گوگرد می‌پوشانند که خاصیت کند رها شوندگی پیدا کند. در آب بسیار محلول است و به سرعت از خاک خارج می شود. بسیار سریع عمل می‌کند و در صورت استفاده به سرعت به آمونیاک تبدیل می‌شود. در هنگام کاشت و یا به عنوان کود سرک استفاده می‌شود، اما هرگز در هنگام جوانه زنی استفاده نمی‌شود. برای اکثر محصولات زراعی مناسب است و می‌توان آن را برای همه انواع خاک اعمال کرد.

(vii) نیترات کلسیم آمونیوم:

این یک ترکیب ریز دانه با رنگ قهوه ای روشن یا خاکستری است. از نیترات آمونیوم و سنگ آهک آسیاب شده ساخته شده است. تقریباً خنثی است و حتی می‌توان از آن در خاک های اسیدی استفاده کرد. میزان نیتروژن آن بین 25 تا 28 درصد است. از کل نیتروژن، 50٪ به عنوان آمونیاک و 50٪ باقی مانده به عنوان نیترات حفظ می شود.

2. کودهای فسفاته:

ماده مغذی اصلی در کودهای فسفره، فسفر است. کارایی کود به میزان فسفر موثر، روش های کوددهی، خواص خاک و سویه های گیاهی بستگی دارد. فسفر موجود در پروتوپلاسم سلول نقش مهمی در رشد و تکثیر سلول دارد. کود فسفر برای رشد ریشه گیاهان مفید است. کودهای فسفاته به عنوان فسفات های طبیعی، فسفات های تصفیه شده، فسفات های فرعی و فسفات های شیمیایی طبقه بندی می شوند.

3. کودهای پتاسیمی:

کودهای پتاسیمی فقط در خاکهایی استفاده می‌شوند که کمبود پتاس دارند. از کودهای پتاسیم به صورت زیر استفاده می شود:

(الف) موریات پتاس (کلرید پتاسیم)

(ب) سولفات پتاس (سولفات پتاسیم).

(الف) موریات پتاس (MOP):

این یک ماده کریستالی خاکستری است که حاوی 50 تا 63 درصد پتاس (K2O) است که کل آن در دسترس محصولات زراعی است. روی سطوح کلوئیدی جذب می‌شود و از خاک خارج نمی‌شود. در زمان کاشت یا قبل از کاشت استفاده می‌شود. البته در دراز مدت باعث افزایش کلر و سمیت آن در گیاه می‌شود در کشور ما و در خاکهای شور استفاده نشود.

(2) سولفات پتاس:

هزینه بیشتری دارد زیرا با استفاده از کلرید پتاسیم با سولفات منیزیم تهیه می شود. حاوی 48 تا 52 درصد K2O است. به آسانی در آب حل می شود و تقریباً بلافاصله پس از استفاده در دسترس محصولات قرار می گیرد. می توان آن را در هر زمان تا زمان کاشت اعمال کرد. در برخی محصولات مانند تنباکو، فلفل قرمز، سیب زمینی و درختان میوه بهتر از موریات پتاس در نظر گرفته می‌شود.

4. کودهای مرکب:

این کودها حاوی دو یا سه عنصر غذایی گیاهی به طور همزمان هستند. هنگامی که هم نیتروژن و هم فسفر در خاک کمبود دارند، می‌توان از کود مرکب، به عنوان مثال، بی شکل استفاده کرد. حاوی 16 درصد نیتروژن و 20 درصد P2O5 است. دو کود مختلف را می توان به نسبت صحیح مخلوط کرد تا کود مرکب تولید شود.

5. کود کامل (NPK):

کودهای مرکب همیشه به خوبی با انواع مختلف خاک سازگار نیستند. به همین دلیل از کودهای مخلوط حاوی دو یا چند ماده به نسبت مناسب با توجه به نیاز خاک‌های مختلف استفاده می‌شود. مخلوط‌ها معمولاً کمبودهای مواد مغذی را به شیوه‌ای متعادل‌تر برطرف می‌کنند و نسبت به کودهای مختلف که جداگانه استفاده می‌شوند، به کار کمتری نیاز دارند. کودهای مخلوط حاوی هر سه عنصر غذایی اصلی (N، P و K) کودهای کامل نامیده می‌شوند زیرا اغلب خاک ها معمولاً کمبود این سه عنصر را دارند. مخلوط مخصوص برای محصولات مختلف نیز توسط تولید کنندگان تولید می شود. در برخی موارد حشره کش ها، قارچ کش ها و علف کش ها مانند DDT، BHC و نمک های جیوه یا مس و 2، 4-D در کودهای کامل مخلوط می‌شوند.

مزایای استفاده از کودها در کشاورزی؛

کودها تأثیر سریعی بر محصولات زراعی دارند. حمل و نقل، نگهداری و استفاده از آنها آسان است. برای تامین یک ماده غذایی خاص می‌توان کود خاصی را به دلیل ماهیت خاص آن انتخاب کرد. آنها محلول در آب هستند و به راحتی در خاک حل می‌شوند. از این رو به راحتی توسط گیاهان جذب می شوند. آنها عملکرد محصول را افزایش می‌دهند و غذای کافی برای تغذیه جمعیت بزرگ را فراهم می‌کنند.

معایب استفاده از کودها در کشاورزی؛

کودها می‌توانند گران باشند. استفاده طولانی مدت باعث کاهش فعالیت میکروبی و اختلال در pH خاک می‌شود. مواد موجود در کودها برای پوست و سیستم تنفسی سمی هستند. استفاده زیاد از کودها به گیاهان آسیب می رساند و حاصلخیزی خاک را کاهش می دهد. شسته شدن رخ می‌دهد و کودها به رودخانه ها می رسند و باعث اتروفیکاسیون می‌شوند.

موارد استفاده از کودها؛

آنها برای تامین مواد مغذی اضافی به گیاهان استفاده می‌شوند.

آنها برای بهبود عملکرد محصولات اضافه می شوند.

کودها به گیاهان گلدانی اضافه می شوند تا مواد مغذی از دست رفته را جایگزین کنند.

برای سبز کردن چمن ها از کودهای غنی از نیتروژن استفاده می شود.

کودهای آلی بافت و حاصلخیزی خاک را بهبود می بخشد.

باغبانان از کود برای رفع نیازهای خاص گیاهان مانند نیازهای تغذیه ای استفاده می کنند.

کودها می توانند از راه های زیر برای گیاهان مهم باشند:

1. کودها تحمل گیاهان را نسبت به آفات افزایش می‌دهند. این امر اتکای آنها به حشره کش ها و علف کش ها را کاهش داده و در نتیجه محصولات سالم تری تولید می‌کند. در نتیجه بیماری ها کاهش یافته و ارزش زیبایی شناختی را برای محصولات به ارمغان می آورد. برای مثال استفاده از کودهای حاوی پتاسیم و سیلیسیم باعث افزایش مقاونت گیاهان به انواع آفات خواهند شد.

2. کودها باعث بهبود ظرفیت نگهداری آب در گیاهان و افزایش عمق ریشه می‌شوند.

3. محتوای پتاسیم موجود در کودها باعث تقویت تنه و ساقه گیاهان می‌شود.

4. فسفر موجود در کودها به رشد سریعتر ریشه ها و تشکیل بذر در گیاهان کمک می‌کند.

5. نیتروژن موجود در کودها باعث افزایش رشد گیاهان می‌شود که می‌تواند با رنگ سبز گیاهان مشخص شود.

از آنجایی که کودهای شیمیایی تأثیر نامطلوبی بر حاصلخیزی خاک دارند، کودهای زیستی بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند. اینها موادی هستند که حاوی سلول های زنده یا نهفته و حتی میکروارگانیسم ها هستند. آنها مواد مغذی و میکروب های لازم برای رشد گیاهان را در اختیار خاک قرار می دهند.

آنها به خاک کمک می‌کنند تا خاک حاصلخیزی خود را حفظ کند. آنها سازگار با محیط زیست هستند و اجزای بیماری زا را که مسئول ایجاد بیماری در گیاهان هستند از بین می برند. استوباکتر و ریزوبیوم دو مورد از این کودهای زیستی پرمصرف هستند.