آشنایی با گیاه کاملینا و روش کشت آن

گیاه کاملینا از خانواده شب بوئیان بوده و بیشتر در مناطق سرد و معتدل نیمکره شمالی به فراوانی رشد میکنند. کاملینا بومی مناطق مدیترانه ای در اروپا و آسیا است. کاملینا گونه های مختلفی دارد که از بین همه آنها گونه Camelina. Sativa اهمیت بیشتری دارد.

دانه های روغنی بعد از غلات از مهم ترین منابع غذایی جهان هستند. این گیاهان بعنوان مهم ترین منابع تامین کننده روغن های گیاهی با اسیدهای چرب غیر اشباع هستند. هم اکنون بیش از 90 درصد روغن مصرفی مورد نیاز از خارج از کشور و تنها 10 درصد آن در داخل کشور تولید می‌شود. گیاه کاملینا در کنار گیاهانی مانند کلزا، گلرنگ و آفتاب گردان منبع خوبی برای تولید روغن خوراکی هستند. گیاه کاملینا نسبت به سایر گیاهان روغنی به خشکی، سرما و آفات و بیماریها مقاوم تر هستند. علاوه بر این از تفاله این گیاه در تغذیه ماهی ها هم استفاده می‌شود.

گیاه کاملینا از خانواده شب بوئیان بوده و بیشتر در مناطق سرد و معتدل نیمکره شمالی به فراوانی رشد میکنند. کاملینا بومی مناطق مدیترانه ای در اروپا و آسیا است. کاملینا گونه های مختلفی دارد که از بین همه آنها گونه Camelina. Sativa اهمیت بیشتری دارد. گیاه کاملینا علفی به طول 30 تا 120 سانتی متر بوده و برگهای باریک ودراز و متناوب روی ساقه قرار دارند.گلها دو جنسی به رنگ زرد کمرنگ و خوشه  ای هستند. میوه به شکل خورجینک به شکل گلابی واقع روی دمگل دراز و محتوی بذور کوچک، یک چهارم تا نصف اندازه بذر کلزا، به رنگ زرد کمرنگ یا نارنجی قهوه ای مایل به زرد و مستطیلی شکل است. وزن هزار دانه این گیاه 0.8 تا 2 گرم متغیر است. بذور این گیاه دارای 38 تا 43 درصد روغن و 27 تا 32 درصد پروتئین هستند. رطوبت دانه کاملینا در زمان برداشت 11 و در زمان ذخیره سازی کمتر از 8 درصد می رسد.

کاربردهای گیاه کاملینا

از نظر ارزش غذایی به صورت خوراکی در انواع محصولات غذایی وجود دارد. روغن کاملینا دارای امگا 3 بالا بوده در پیشگیری از انواع سرطان سینه و چاقی نقش دارد. روغن کاملینا دارای اسیدهای چرب غیر اشباع مانند امگا3، امگا 6و آنتی اکسیدان، فلاونوئید، ویتامین ها و مواد معدنی است.

شرایط محیطی رشد گیاه کاملینا

کاملینا تحمل خوبی نسبت به تنش های خشکی و سرما دارد. احتیاجات آبی بسیار کمی دارد و در خاکهای حاشیه ای و مناطق فقیر هم به خوبی رشد میکند. کاملینا در آب و هوای معتدل و خاک سبک و متوسط رشد میکند. این گیاه در خاکهای لومی و شنی با حاصلخیزی و بدون استفاده از حشره کش ها رشد میکند. نسبت به گرما و خشکی مقاومت بالایی دارد. دوره رشد کوتاهی حدود 85 تا 100 روز دارد. بذر کاملینا توانایی جوانه زدن در دمای یک درجه سانتیگراد را دارد همچنین نسبت به دماهای زیر و صفر و یخبندان هم مقاومت نشان می‌دهد. بهترین pH برای رشد گیاه کاملینا بین 5.8 تا 8 است. کاملینا گزینه مناسبی برای تناوب با غلات است.

آماده سازی زمین برای کشت کاملینا

به دلیل اینکه بذر کاملینا ریز است تهیه بستر بذر مناسب برای سبز شدن یکنواخت بذرها و کاشت بذر با تراکم مناسب بسیار با اهمیت است. برای کشت کاملینا بعد از برداشت محصول قبلی در صورت نیاز و امکان زمین مورد نیاز را آبیاری کرده بعد از رویش علفهای هرز و رسیدن رطوبت به حد مناسب مجدد شخم زده شود و قبل از کشت حتما دیسک و ماله برای خرد کردن کلوخ ها انجام شود.

بهترین تاریخ کشت کاملینا

تاریخ کشت کاملینا باید طوری انتخاب شود که بوته کاملینا قبل از شروع سرما باید به مرحله 6 تا 8 برگی رسیده و وارد مرحله رزت شده و مقاومت خوبی به سرما پیدا کند. در غیر این صورت احتمال خسارت به دلیل سرمای زمستان افزایش میابد. عدم رعایت تاریخ کشت مناسب در مناطق گرمسیر سبب مواجه شدن گیاه با گرمای اواخر فصل سبب کاهش عملکرد میشود. تاریخ کشت مناسب برای کاملینا در مناطق گرم و خشک حداقل 2 تا 3 هفته قبل از تاریخ کشت گندم است.کشت در دهه اول آبان ماه تاریخ مناسبی برای مناطق گرم و خشک است.

تراکم کشت مناسب بذرهای کاملینا 200 تا 400 عدد بذر در هر متر مربع است. مقدار بذر مناسب برای کشت کاملینا در هر هکتار بین 4 تا 6 کیلوگرم در هر هکتار است ولی در صورتی که آبیاری کافی ندارید میتواند تا 10 کیلوگرم در هر هکتار هم مناسب باشد.

روش کاشت گیاه کاملینا

با توجه به ریز بودن بذر کاملینا استفاده از ماشین های کشت یونجه برای کاملینا هم مناسب است. کاشت دستی با دقت بالا به عمق 0.8 تا 1 سانتیمتر خاک هم امکان پذیر است. کاشت عمق تا 2 سانتیمتر برای برخی خاکها با شرایط محیطی و رطوبتی مناسب است. فاصله مناسب بین 20 تا 30 سانتی متر است. در صورتی که فاصله خطوط 15 سانتیمتر باشد هجوم علفهای هرز کمتر است.

نیاز کودی کشت کاملینا

نیز کودی کاملینا پایین است و گیاه کم توقعی است. این گیاه برای عملکرد کافی به کوددهی نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد. حدود 70 تا 100 کیلوگرم در هکتار، فسفات حدود 30 کیلو گرم و پتاسیم 50 کیلو گرم در هکتار برای داشتن عملکرد مناسب کافی است.

آبیاری مناسب برای کشت کاملینا

کاملینا نیاز آبی کمی دارد و قابل کشت به صورت دیم است. در مناطق گرم و خشک سیستان یا استان های مشابه به 1 تا 2 نوبت آبیاری نیاز دارد.در برخی مناطق کشور با 2 نوبت آبیاری به عملکرد 1 تن در هکتار رسید. آبیاری اول در مرحله روزت، آبیاری دوم در مرحله ساقه دهی و آبیاری سوم در مرحله خورجین دهی و پر شدن دانه ها انجام میشود. با انجام این آبیاریهای تکمیلی عملکرد تا 2.5 تن در هکتار هم قابل برداشت است.