تمام اطلاعات لازم در مورد کشت زعفران

زعفران Crocus sativus گران‌ترین ادویه دنیاست. در مناطقی با تابستانهای خشک و پاییز کم باران با همه سرد خشک یا گرم خشک قابل کشت است. در این مقاله ما به شما نشان می‌دهیم که چگونه می‌توانید این گیاه جادویی را در باغ خود پرورش دهید. در این مقاله با همه چیز درباره کاشت زعفران آشنا شوید.

زعفران: منشأ و خصوصیات

منشا آن زعفران(Crocus sativus) چند ساله از خانواده زنبق (Iridaceae) در دریای اژه است. به طور عمده در مناطق گرم مدیترانه و خاورمیانه رشد می‌کند. زعفران تنها به طور تصادفی از جهش گونه‌های کروکوس مرتبط Crocus cartwrightianus ایجاد شد. این در ابتدا منجر به رشد گل‌های بزرگ‌تر شد، اما همچنین رشته‌های مادگی به‌طور قابل‌توجهی طولانی‌تر و بزرگ‌تر، که کلاله‌ها روی آن‌ها قرار دارند. دقیقاً همین رشته های زعفران دراز و قرمز تیره است که برای کشت زعفران مناسب است. آنها حاوی رایحه کمی تلخ و تند زعفران و قدرت رنگ دهی قوی هستند. این تارهای زعفران در زمان گلدهی زعفران ارغوانی در مهر تا آبان ایجاد می‌شود. با این حال، مادگی های حساس دمای کمتر از 15 درجه سانتیگراد را تحمل نمی‌کنند و بنابراین ادویه زعفران در واقع فقط در مناطق بسیار ملایم تولید قابل برداشت است. با این حال، در سایر مناطق کاشت زعفران صرفاً به دلیل ارزش زینتی، نگهداری کم و دیر گلدهی آن، که ما را به یاد شکوفه‌های زعفران زودتر در بهار می‌اندازد، ارزشمند است. اگرچه گاهی اوقات زعفران را به عنوان کروکوس پاییزی می‌نامند، مهم است که آن را از گیاه بسیار سمی کلشیکوم پاییزی متمایز کنیم.

کشت زعفران

کاشت گیاه گرانبهای زعفران کار آسانی نیست، زیرا از نظر موقعیت مکانی مناسب بسیار با اهمیت است. با این حال، کشت ادویه گران قیمت نیز می‌تواند در موارد خاص در مکان های حفاظت شده و گرم در باغ های خانگی ما موفقیت آمیز باشد. اما برای اینکه بتوان مقدار قابل توجهی برداشت کرد، باید حدود 150 گل برای 1 گرم نخ زعفران خشک پرورش داد.

مکان مناسب برای کشت زعفران کجاست

گیاهان زعفران مکان های خشک و آفتابی را در خاک های سست، شنی و آهکی ترجیح می‌دهند. از غرقاب شدن باید به هر قیمتی اجتناب کرد، در غیر این صورت غده ها و ریشه ها به سرعت در خاک پوسیده می‌شوند. زعفران چه در گلدان و چه در باغچه، ترجیح می‌دهد از باد در امان بماند و گرم باشد. این باعث می‌شود که بتوانیم نخ ها را در پاییز برداشت کنیم. برای این کار، Crocus sativus به دمای ثابت حدود 15 درجه سانتیگراد در طول تشکیل گل، حتی در شهریور، مهر و آبان نیاز دارد.

زعفران يك گياه مقـاوم در برابر سرما به حـاب مي آيــد. حداكثر سرماي قابل تحمل بــراي زعفران 18- درجــه سـانتيگراد گــزارش شـده اسـت. از آنجايي كـه قسـمت اصلـي نمـو گيـاه زعفـران يعنـي گل در خـاك تكامـل مي يابـد. دماي خـاك بـراي رشـد و نمـو گيـاه زعفـران بيـش از دمـاي هـوا حائـز اهميـت اسـت. زيـرا ميـزان نوسـانات كوتـاه مـدت خـاك از هـوا كمتـر اسـت. در نتيجـه در پاييـز خـاك زودتـر از هـوا سـرد و در بهـار ديرتـر از هـوا گـرم میگردد.

روش کاشت زعفران

زعفران منحصراً به صورت رویشی تکثیر می‌شود، بنابراین غده های کوچک زعفران را مستقیماً در زمین می‌کارند. غده های کوچک را می‌توان از خرداد تا پایان شهریور مستقیماً در زمین یا گلدان قرار داد. برای کشت زعفران در گلدان، محل کاشت باید به اندازه کافی بزرگ باشد که باعث تسهیل در کوددهی بعد می شود. برای یک غده منفرد که در اواخر پاییز نیز در زیر زمین تکثیر می‌شود و غده های دختری را تشکیل می‌دهد، گلدان باید حداقل 10 لیتر داشته باشد. برای کشت گلدان، خاک گلدان غنی از مواد مغذی به ویژه مواد آلی توصیه می‌شود. به جای ذغال سنگ نارس مخرب آب و هوا، خاکی با محتوای کمپوست بالا را توصیه می‌کنیم که رطوبت را حفظ کرده و مواد مغذی طولانی مدت را فراهم می‌کند. خاک کاشت باید با حداقل 30 درصد ماسه، پرلیت، قلوه سنگ گدازه یا قلوه سنگ آجر درشت غنی شود. در ته گلدان یک لایه زهکشی حداقل ¼ ارتفاع گلدان باید پر شود. برای این منظور مثلاً قلوه سنگ آجر، رس منبسط شده یا حتی سنگریزه مناسب است. غده های زعفران در عمق 15 سانتی متری قرار می‌گیرند و غده های کاشت حدود 15 سانتی متر از هم فاصله دارند. برای محافظت از غده ها در برابر حشرات، می‌توان از یک سبد گرد در زمان کاشت استفاده کرد.

مراقبت از زعفران

زعفران پس از کاشت در ابتدا نیازی به آبیاری ندارد، زیرا غده ها دارای آب کافی برای رشد و جوانه زدن ریشه هستند. با ادامه رشد، آبیاری گاه به گاه در طول گرمای شدید و خشکسالی در اواخر تابستان در شهریور برای مراقبت از غده برای گلدهی انرژی‌زا کافی است. در دوره خواب از اردیبهشت تا مرداد به هیچ وجه نباید زعفران را آبیاری کرد، زیرا در این زمان نه برگ دارد و نه گل. اگر زعفران در گلدان کشت شود، استفاده سالانه از کودهای آهسته رهش، مانند غذای گل پلانتورا، مواد مغذی لازم را برای یک گل باشکوه و شاخ و برگ سبز شاداب فراهم می‌کند. کود را می‌توان هر بهار هنگام گلکاری مجدد اضافه کرد یا به سادگی با چنگال در سطح خاک گلدان قرار داد. حتی هنگام رشد در خاک بالغ، می‌توان مقداری کود آلی را در بهار در زیر آن حفر کرد. توصیه می‌شود که زعفران هر 3 تا 5 سال یکبار در مکان های مختلف کاشته شود. خاکبرداری و نشاء کاری باید در فصل خواب از فروردین تا شهریور انجام شود. شاخ و برگ های پیازچه مانند در زمستان باقی می‌مانند و بسته به دما و آب و هوا، تا فروردین ظاهر نمی‌شوند.

نکته: گیاه زعفران چند ساله است و با مراقبت خوب شما را برای سالیان متمادی محصول تولید خواهد کرد. با این حال، خود ناسازگار است. همان منطقه قبل از کاشت زعفران جدید باید به مدت 10 سال بدون کشت رها شود.

روش تکثیر زعفران

گیاه زنبق که حدود 10 تا 15 سانتی متر قد دارد به دلیل منشاء ژنتیکی غیرمعمولش دارای مجموعه کروموزوم های سه گانه است. بنابراین عقیم است و نمی‌تواند بذرهای جوانه زنی را تشکیل دهد. بنابراین زعفران را نمی‌توان از طریق بذر تکثیر کرد زیرا دانه زعفران وجود ندارد. تنها روش تولید مثل از طریق غده های دختری است. پس از گلدهی زعفران در اواخر پاییز، کروکوس به طور رویشی غده های کوچکی را تشکیل می‌دهد که دقیقاً دارای مواد ژنتیکی یکسان هستند، یعنی کلون های طبیعی گیاه مادری هستند. آنها را می‌توان پس از مرگ شاخ و برگ در فروردین حفر کرد و به صورت جداگانه پیوند زد. در شرایط خوب، تعداد غده های دختری هر سال دو برابر می‌شود و بنابراین ‌وان زعفران را به سرعت تکثیر کرد.

زمستان گذرانی زعفران

زعفران نسبتاً مقاوم بوده و تا دمای 10- درجه سانتی گراد را در زمین تحمل می‌کند و در دماهای پایین تر بحرانی می‌شود. پوششی از شاخه‌های صنوبر یا لایه‌ای ضخیم از برگ‌ها می‌تواند محافظت بیشتری در برابر دمای سرد ایجاد کند. غده های زعفرانی که در گلدان کاشته می‌شوند باید در داخل خانه بدون یخبندان زمستان گذرانی شوند، اما باید خنک و تنها با چند آبیاری نگهداری شوند.

تهیه خاک مناسب برای کشت گیاه زعفران

مهم است که خاک مناسب را برای گیاه خود انتخاب کنید زیرا این جدایی ناپذیرترین بخش رشد "طلای قرمز" است. شما به یک نوع خاک همه کاره نیاز دارید که امکان زهکشی و تهویه را فراهم کند. برای پرورش زعفران خود از خاک غنی و خاکی استفاده کنید. این گیاه همچنین نیاز به نگهداری کمی دارد، زیرا در این صورت فقط باید هر چند هفته یک بار آن را آبیاری کنید! خـاك مزرعـه زعفـران بهتـر اسـت داراي سـاختمان متوسـط و كـم و بيـش نـرم و نفـوذ پذيـر باشـد. ايـن گيـاه در خـاك هـاي سيليسـي، رسـي، آهـن دار و گچـي رشـد مناسـبي دارد. عناصـر موثـر بـر عملكـرد گل زعفـران فسـفر قابـل اسـتفاده، ازت معدنـي و پتاسـيم تبادلـي مي‌باشـد.

آماده سازی و کوددهی قبل از کشت زعفران

شما باید پیاز را در عمق 4-5 اینچ(حدودا 10 سانتی متری) در خاک بکارید و مطمئن شوید که 6 اینچ(15 سانتی متر) از یکدیگر فاصله دارند. 50-65 گل میتواند حدود یک قاشق غذاخوری زعفران برای شما تولید ‌کند. متوجه خواهید شد که فصل پاییز شکوفه زیبای زعفران شما را به ارمغان می‌آورد. شما فقط خواهید دید که نیمی از بنه های شما یک گل تولید می‌کنند اما این بهره وری تا سال آینده دو برابر می‌شود.

زمين زعفران بايــد داراي بافـت متوسط، نسـبتا عميـق؛ فاقد سـنگريزه و علف هاي هـرز، و داراي زهکـش مناسـب باشـد. در فصـل پاييـز و يـا زمسـتان ضمـن پخـش كـردن كـود حيوانـي پوسـيده و شـخم بـه عمـق 25 تـا30 سـانتيمتر جهـت بهبـود خـواص فيزيكـي و شـيميايي خـاك بايـد اقـدام نمـود. ميـزان كـود حيوانـي از 30 تـا 200 تـن در هكتـار متغيـر اسـت. توصيـه ميگـردد از كـود گاوي پوسـيده اسـتفاده گـردد زيـرا كـود گاوي ضمـن داشـتن اليـاف نپوسـيده و همچنيـن آب بيشـتر، مـواد غذايـي و بـذور علـف هـرز كمتـري دارد كـه سـبب علفـي شـدن زعفـران نمي شود.

در بعضـي از كشـورها مانند اسـپانيا قبـل از کشـت عمليـات شـخم را يـك مرتبـه در پاييـز و یـک بـار در پايـان فرورديـن مـاه انجـام میدهند. مقـدار كـود شـيميايي بـر حســب آزمــون خــاك و نيــاز زعفــران، 200 تــا 250 كيلوگــرم در هكتــار كود فسـفات آمونيوم بـه صـورت توزيـع در کل مزرعـه قبـل از كلوخـه شـكني و يـا بـه صـورت نـواري در شـيارهاي كشـت بـه عمـق 20 سـانتيمتر و ريختـن 5 سـانتيمتر خـاك روي آن و قـرار دادن پيازهـا در شـيار، قابـل مصـرف اسـت. یکی ار مراحل کوددهی مهم در زعفران محلولپاشی با کود میکرومکیکس و اسید آمینه بعد از برداشت محصول و بهمن ماه است. همچنین آبیاری بعد از برداشت با کود هیومیک اسید تا زمانی که برگها سبز هستند  هم در رشد و عملکرد سال آینده تاثیر خوبی دارد.

عوامل موثر بر عملكرد زعفران

 عمر مزرعه: از سال ششم به بعد عملكرد مزرعه كاهش مي‌يابد.

 بـاروري خـاك: افزودن كـود حيوانـي پوسـيده هـر سـال كمـك زیادی بـه افزايـش عملكـرد می‌کند.

انـدازه بنـه كاشـت شـده: هـر چـه انـدازه بنـه بزرگتـر باشـد محصـول سـال اول و سـال هـاي بعـدي بيشتر مي‌شود. انـدازه بنـه زعفـران متفاوت بـوده و از 1 تـا 20 گـرم متغيـر است. بنـه هايي بـا وزن بيـش از 10 گـرم، از درصـد گل آوري بالاتری برخـوردار هسـتند لـذا توصيـه ميشـود جهـت برداشـت گلهـاي بيشـتر در مزرعـه از بنـه هايـي بـا وزن بيـش از 10 گـرم اسـتفاده گـردد.

 تعـداد بنـه كاشـت شــده: تعــداد بنـه بيشتر كشـت شــده در واحــد ســطح و كوتـاه نمـودن عمـر برداشـت يـك مزرعـه بـه پنج سـال منجر بـه افزايش عملكرد خواهد شد.

 برداشت به موقع گل: جداد كردن کلاله و خشك كردن صحيح و سريع آن.

كنترل آفات، بيماري ها و علف هاي هرز مزرعه.

 كاشت بنه در خرداد ماه به جاي ماههاي پاياني تابستان و اوايل پاييز.

برداشت زعفران

هنگامی که برداشت محصول در ماه آبان انجام شد، از موچین برای استخراج 3 رشته قرمز کلاله استفاده کنید. اگر فقط به دنبال کوتاه کردن گل هستید، می‌توانید این کار را با موچین نیز انجام دهید یا می‌توانید از ناخن های خود نیز برای این کار استفاده کنید! ساقه های زرد و گلبرگ های ارغوانی در هنگام برداشت کاربرد ندارند. حتما از خطرات پوسیدگی ریشه بنفشه و فوزاریوم در میان سایر شکارچیان آگاه باشید که می‌توانند پوسیدگی یا آسیب جدی به گیاه زعفران شما وارد کنند. اگر نشانه‌هایی از قهوه‌ای شدن گیاهان یا رشد غیرمعمول مشاهده کردید، در صورت امکان به دنبال کاشت مجدد پیازهای خود در یک منطقه جداگانه باشید!

بعد از اینکه رشته های خاصی را که می‌خواهید انتخاب کردید، باید خیلی خشک شود. زعفران خود را در اتاقی با دمای 15 درجه سانتیگراد یا بالاتر خشک کنید. قبل از اینکه زعفران خود را برای پخت و پز آماده کنید، فقط باید اجازه دهید 15 تا 20 دقیقه یا بیشتر خشک شود.