6 نکته مهم باغداری در پاییز و زمستان

درختان در اواخر تابستان بخصوص اگر میوه تولید کرده باشند بسیار ضعیف شده اند و اگر تقویت نشوند و به آنها در طول پاییز و زمستان رسیدگی نشود ممکن است در زمستان دچار سرمازدگی شوند و یا در فصل رشد آینده میوه کافی تولید نکنند. به همین منظور در علم باغداری دنیا پروتکل هایی وجود دارد که کشاورزان با مطالعه و رعایت تمام موارد می‌توانند باغ سالم و با نشاط و پر محصولی داشته باشند. در این مطلب به مواردی که باغداران باید در طی فصل پاییز و زمستان باید رعایت شود اشاره می‌شود.

نکات مهم باغداری در پاییز و زمستان چیست؟

1- خواب درختان میوه و سرمازدگی آنها

• به درختان خود کمک کنید تا سریعتر به فاز خواب منتقل شوند. این کار میتواند با ندادن کودهای محرک رشد و قطع آبیاری زودتر بخصوص در مناطقی که سرمای زودرس پاییزه دارند انجام می‌شود.
• در اواخر پاییز تا اوایل زمستان، درختان میوه وارد فاز خواب خود می‌شوند. برای اطمینان از اینکه آنها به خوبی آماده و مسلح برای زنده ماندن در دمای زیر صفر شده اند و به خواب زمستانی می‌روند، هرگز پس از خرداد ماه به درختان خود کود محرک رشد ندهید. اگر قبل از زمستان به آنها مواد مغذی اضافی بدهید، درختان در هوای سرد به رشد خود ادامه می دهند و آنها را در برابر یخبندان و آسیب های جدی آسیب پذیر می‌کند.

• تنها کودهایی که در تابستان و اواخر فصل قادر به استفاده از آنها هستید کود فروت ست بعد از برداشت میوه ها و کودهای پتاسیمی و کلسیمی برای غلیظ تر شدن شیره گیاهی وافزایش مقاومت به سرما است. علاوه بر این موارد استفاده از انواع کودهای حاوی اسیدآمینه دو نوبت در تابستان به افزایش مقاومت به سرمای درختان و نهالها کمک زیادی میکند.
• علاوه بر این، با توجه به آب و هوای محل باغ(اگر در مناطق معتدله و نیمه گرمسیری ایران هستید) باید آبیاری درختان میوه خود را در اواسط مهر ماه متوقف کنید. آنها باید قبل از خوابیدن به درستی هیدراته شوند، بنابراین قبل از اینکه به طور کامل متوقف کنید، به اندازه کافی آبیاری کنید تا به منطقه ریشه درخت برسد.
• محافظت از درختان در برابر سرمای زودرس پاییزه، یخبندان زمستانه و سرمای دیررس بهاره
• علاوه بر قطع زودتر آبیاری و کوددهی در پاییز و استفاده از رنگ محافظ تنه در اواخر پاییز انجام یکسری اقدامات به افزایش مقاومت به سرمازدگی و یخبندانه کمک میکند.
• مشکل سرمازدگی بخصوص سرمازدگی دیررس بهاره و سرمازدگی درختان نیمه گرمسیری در مناطق معتدله خیلی شایع است. بهترین راهکار مقابله با سرمازدگی انتخاب پایه و نهال مناسب با منطقه از نظر نیاز سرمایی و استفاده از کودهای مقاوم کننده به سرما مانند آمینواسید و ترکیبات کلسیمی و پتاسیمی است.
• برای مثال در مناطق با سرمای دیررس بهاره از کاشت ارقام زودرس پرهیز شود وارقام دیرگل تر کاشته شوند. یا در شیب‌های جنوبی و رو به آفتاب که زودتر گرم شده و شکوفا میشوند از ارقام دیرگل تر کاشته شود تا در بهار دچار سرمای دیررس نشوند.
• در مناطق با سرمای شدید میتوان با پوشاندن برخی درختان حساس به سرما با کیسه پلاستیکی و گونی از سرمازدگی  تا حدودی پیشگیری کرد مانند انواع مرکبات یا نخل های تزئینی.
• در پاییز برای محافظت از نهالهای تازه کاشته شده از آسیب آفات جونده از یک لوله دریک سوم انتهایی تنه نهال استفاده کنید.
• میوه های رسیده روی شاخه و زمین و برگ های افتاده را جمع آوری کنید تا از گسترش آفات و بیماری ها جلوگیری کنید.
• اگر میوه‌ها را روی شاخه‌های درخت بگذارید تا زمانی که بیش از حد رسیده شوند، ممکن است آفاتی مانند زنبورها را جذب کنند یا شروع به پوسیدگی کنند که منجر به مجموعه‌ای از مشکلات بالقوه مانند گسترش بیماریهای قارچی گیاهی و سایر بیماری‌های جدی شود. علاوه بر این، به محض افتادن برگ ها از درخت، باید آنها را بردارید و از تنه درخت دور کنید. این بخش از نگهداری درخت میوه تضمین می‌کند که بیماری‌های منتقله از برگ‌ها دوباره مبتلا نمی‌شوند و همچنین از مخفی شدن آفات احتمالی در انبوه برگ‌ها جلوگیری می‌کند و از بیمار شدن باغ جلوگیری می‌کند.

2- هرس درختان میوه در پاییز و زمستان

• درختان جوان را نباید در فصل پاییز هرس کرد، زیرا ممکن است آنها را در معرض آسیب سرمازدگی قرار دهد. اگر درختان میوه را در پاییز هرس می‌کنید، رشد آنها را در طول فصل زمستان تشویق می‌کنید، که مخصوصاً برای درختان جوان خطرناک است زیرا زمانی برای سفت شدن چوب و مقاوم شدن در برابر سرما نخواهند داشت. درخت‌های میوه‌دار نیز هرس را در فصل سردتر دوست ندارند، بنابراین بهتر است این کار را به فصل بهار بعد از رفع خطر سرماهای شدید و قبل از تورم جوانه موکول کنید.
• با این حال، اگر در مناطقی با سرماهای ملایم زمستان هستید برای درختان بالغ هرس پاییز مشکل چندانی ندارند ولی اگر در مناطق خیلی سرد هستید، درختان میوه بالغ شما نیز نباید در پاییز هرس شوند. در واقع، مراقبت از درخت به این صورت است که حدود یک پنجم رشد پیر را در مرحله خواب حذف کنید تا در فصل آینده تولید فراوان‌تر را تشویق کنید.

3- وجود آفات را بررسی کنید

• حتی اگر امسال مورد هجوم قرار نگرفته اید، حتما درخت را به طور صحیح و کامل از نظر وجود حشرات زمستان گذران بررسی کنید. (و اگر مشکل حشرات داشتید، اهمیت این مرحله دوچندان مهم می‌شود.) اگر به دنبال آفات و تخم‌های آن‌ها نباشید، نگهداری از درخت میوه‌های پاییزی کامل نخواهد بود، که اغلب به‌طور مخفیانه در شکاف‌های پوست درخت و سایر موارد سخت پنهان می‌شوند. -دسترسی به نقاط شته ها، حشرات فلس دار یا کنه های عنکبوتی قرمز را بررسی کنید – آنها نباید بتوانند در باغ شما خانه ای بسازند! علاوه بر این، وقتی نوبت به مراقبت از درخت سیب می‌رسد، مطمئن شوید که پروانه‌های شمعدانی را بررسی کرده اید، زیرا این آفات مزاحم را می‌توان با واکنش به موقع با موفقیت از بین برد. عدم جلوگیری از مشکلات آفات برای فصل آینده می‌تواند مراقبت از درختان میوه را بسیار سخت تر از آنچه باید باشد، کند و حتی به محصولات شما آسیب جدی وارد کند.
• یکی از اقدامات مهم و عمومی در باغات میوه انجام سمپاشی های عمومی برای کلیه آفات مانند انواع شته، کنه، شپشک و کرم میوه در زمستان است. در این سمپاشی به نام سمپاشی زمستانه درختان با استفاده از سموم فسفره مانند اتیون به همراه روغن امولسیون شونده یا روغن ولک و آب محلولی تهیه میشود و در اواخر زمستان تا اوایل بهار قبل از تورم جوانه اقدام به سمپاشی می‌شود. در انجام این نوع سمپاشی حتما حتما دقت کنید روغن امولسیون شونده کیفیت کافی را داشته باشد و از گازوئیل تهیه نشده باشد زیرا در صورت استفاده از روغن امولسیون شونده بی کیفیت سمپاشی کارایی لازم را نداشته و درخت به مرور زمان خشک می‌شود.
• نحوه از بین بردن حشرات به گونه خاص و نوع باغ شما بستگی دارد: هر چیزی از اسپری های شیمیایی گرفته تا محلول های طبیعی ارگانیک یا انجام اقدامات به زراعی مانند هرس و شخم و یخ آب زمستانه انتخاب خوبی است.
• برای آفاتی مانند انواع سوسک برگخوار و مگس میوه انجام شخم زمستانه قبل از بارندگی یا آبیاری جهت از بین بردن شفیره ها و لاروها کمک موثری میکند.
• همچنین در اواخر زمستان نصب انواع تله حاوی مواد جاذب یا فرمون های جنسی مخصوص هر آفت به کنترل انواع آفات باغ کمک می‌کند.
• پاشیدن انواع طعمه مسموم یا سموم گرانوله در خاک بعد از شخم پاییز یا اواخر زمستان به از بین رفتن آفاتی مانند کرم سفید ریشه یا خرخاکی کمک می‌کند.

4- باغ را با کاشت درختان میوه جدید جوان کنید

• فصل پاییز تا بهار بسته به منطقه آب و هوایی علاوه بر اینکه فصلی است که باید زمان خود را به نگهداری درختان میوه اختصاص دهید، همچنین زمان مناسبی برای کاشت انواع درختان جدید در باغتان است. هنگام انتخاب درختان میوه برای کاشت، مطمئن شوید که آیا آنها با ارقام موجود سازگار هستند (از نظر گروه گرده افشانی). فرقی نمی‌کند آلوهای آبدار، به‌های معطر، سیب‌های ترد یا گلابی‌های شیرین عسلی بکارید، ترفند این است که گونه‌هایی را که گل می‌دهند همزمان بکارید، زیرا منجر به گرده‌افشانی متقاطع می‌شود و عملکرد میوه‌هایی را که درختانتان تولید می‌کنند افزایش می‌دهد.
• علاوه بر سازگار بودن از نظر گرده افشانی نهالها باید از نظر نیاز سرمایی به منطقه سازگار باشند و از نظر زود رس و دیررس بودن هم با منطقه سازگار باشند.

5- از بین بردن بیماریهای باغ در پاییز و زمستان

• علاوه بر روشهای گفته شده برای از بین بردن آفات ممکن است باغ دچار انواع بیماریها مانند گموز، بلایت، شانکر، پوسیدگی ریشه و سرخشگیدگی و انواع لکه برگی باشد. در این مواقع علاوه بر حذف میوه ها و برگهای باقیمانده و از بین بردن آنها از بین بردن علفهای هرز در بهار و پاییز هرس زمستانه و سمپاشی عمومی زمستانه با قارچکش های عمومی بسیار موثر هستند.
• بعد از هرس پاییز و یا زمستان(بسته به منطقه شما) با استفاده از قارچکش بردوفیکس 1 درصد همه شاخه ها سمپاشی شود. علاوه بر این برای اطمینان بیشتر در ابتدای آذر ماه و اواسط زمستان دو سوم پایینی درختان با ترکیب رنگ محافظ تنه+قارچکش بردوفیکس به خوبی رنگ آمیزی شوند.
• این رنگ آمیزی پاییز و زمستانه سبب محافظت از درختان باغ در برابر آفتابسوختگی و آسیب یخبندان زمستان می‌شود. همچنین به دلیل رنگ روشت دافع برخی آفات بوده و از گسترش بیماریهای تنه درختان جلوگیری میکند.

6- یکی از اقدامات مهم در پاییز و زمستان کوددهی به روش خاکی است

• بهترین روش کوددهی درختان میوه روش چالکود است که پس از خواب درختان از اواخر پاییز تا اوایل بهار قبل از تورم جوانه انجام می‌شود. در روش کوددهی چالکود از کودهای دامی پوسیده به همراه کودهای ماکرو مانند فسفر، پتاسیم، گوگرد، عناصر میکرو به صورت گرانوله و کند رها در حفره هایی در ناحیه سایه انداز و در مسیر آبیاری ریخته می‌شوند.
• در انجام کوددهی پاییزه و زمستانه یا انجام چالکود انتخاب محل احداث چالکود اهمیت زیادی دارد. بهترین محل برای احداث چالکود یک سوم انتهایی سایه انداز درختان میوه است و عمق احداث چاله ها 30 تا 50 سانت بسته به محل قرار گیری ریشه های مویین است. چاله ها باید روی ریشه های مویین با فاصله از ریشه و در مسیر آبیاری قرار داشته باشند.