چطور آفت آبدزدک را از بین ببریم؟

آفت جیرجیرک خالدار یا آبدزدک با نام علمی gryllotalpa gryllotalpa آفت مهمی در مزارع غلات و برنج و سبزیجات است. خسارت این آفت به صورت تغذیه از بذرها و ریشه گیاهان و تغییر مسیر جریان آب و هدر رفت آب آبیاری در مزرعه و باغات است. برای کنترل این آفت ابتدا با چرخه زندگی و نحوه خسارت آن آشنا شده و سپس تمام روشهای کنترل جمعیت آفت را یاد میگیریم.

نحوه خسارت آفت آبدزدک

جیرجیرک‌های مول(Mole crickets) می‌توانند از طریق تغذیه و تونل‌زنی آفات جدی محصولات سبزیجات باشند که می‌تواند باعث زیان قابل توجهی در تولید سبزیجات شود. بیشترین آسیب را به بستر بذر و نهال های تازه پیوند شده وارد می‌کنند. تونل زدن از طریق خاک اطراف سیستم ریشه گیاه باعث خشک شدن خاک اطراف می‌شود و گیاهان تحت تنش آبی قرار می‌گیرند و در نهایت می‌میرند. جیرجیرک‌های مول تغذیه را روی ریشه‌ها انجام می‌دهند و در شب‌های گرم و مرطوب ممکن است از ساقه‌ها و گاهی از برگ‌های سطح خاک تغذیه کنند. آن دسته از گیاهانی که محصولات تجاری آنها در زیر زمین تولید می‌شود، مانند سیب زمینی (Solanum tuberosum) و تربچه (Raphanus spp.)  یا هویج بیشتر در معرض خطر هستند زیرا جیرجیرک های خال یا آبدزدک از این قسمت های گیاه نیز تغذیه می‌کنند. گیاهان کامل زیر سطح خاک کشیده شده اند. آسیب تغذیه معمولاً از نظر ظاهری کرم بریده نامیده می شود و این آسیب احتمال ورود پاتوژن های گیاهی به گیاهچه ها را افزایش می‌دهد. شواهد وجود آبدزدک در چمن وجود گالری در سطح خاک است. حفاری گسترده توسط آبدزدک برای تشکیل گالری ها باعث سست شدن خاک می‌شود.

تکثیر آفت آبدزدک

آبدزدک زمستان را به صورت حشره کامل یا سنین سوم یا چهارم پورگیو در عمق 30 تا 100 سانتیمتری خاک سپری میکند. در زمستان عمق لانه ها به بیش از یک متر هم میرسد. در اواسط بهار پوره‌ها به تغذیه ادامه داده و در اواخر فروردین با گرم شدن هوا حشرات نر از خاک خارج شده و با ایجاد صدهای مخصوص ماده ها را برای تولید مثل جلب میکنند. سپس ماده ها لانه بین 1 تا 3 لانه در خاک حفر کرده و در آن بقایای گیاهی جمع کرده و هر کدام بیش از 300 تخم میگذارند. تخم ها 10 تا 20 روز بعد تفریخ شده پوره ها در طی فرایند کامل شدن تا 6 نوبت هم پوست اندازی میکنند.

آبدزدک بیشتر عمر خود را در دالان های گسترده داخل خاک میگذراند خاکهای مرطوب نسبت به خاکهای خشک یا غرقابی برای زندگی آبدزدک مناسب تر است. این حشره در سال یک نسل تولید میکند. آبدزدک آفتی پلی فاژ است و از ریشه انواعی از گیاهان مانند غلات(برنج، گندم)، حبوبات، علفهای هرز، سیب زمینی، سبزیجات، چغندر؛آفتابگردان، تنباکو، کنف،کتان، توت فرنگی و حتی انگور تغذیه میکند.

خسارت آبدزدک به چه صورت است؟

آبدزدک انواعی از تونلهای عمودی برای زمستان گذرانی و دالانهای افقی برای جفت گیری و فرار از شکارچیان ایجاد میکند که همین اقدام در مزارع برنج با یاغات منجر به هدر رفتن آب و تغییر مسیر آب آبیاری میشود. علاوه بر این آبدزدک با تغذیه از ریشه گیاهان منجر به پژمردگی آنها شده و با تغذیه از بذرهای گیاهان زراعی باعث عدم یکنواختی در سبز شدن گیاهان می‌شوند.

روشهای کنترل آفت آبدزدک

• روشهای زراعی

این روش شامل شخم زدن عمیق پاییزی غرقاب کردن خزانه و مزرعه برای از بین رفتن تخم ها و پوره ها است. در این حالت حشرات بالغ از خاک خارج شده و میتوان آنها را از بین برد.

• روش مکانیکی

استفاده از تله های گودالی برای جمع آوری آبدزدک از موثرترین روشها در کنترل آفت است. برای این کار کافیست تعدادی قوطی کمپوت تهیه کرده و در خاک قرار دهید به طوری کخ لبه آنها کمی پایین تر از خاک باشد تا حشره به داخل آنها بیفتند.

• کنترل بیولوژیکی

انتقال و پرورش تعدادی از دشنان طبیعی آفت آبدزدک مانند عنکبوت گرگی یا سوسک های خاکزی.

• روش شیمیایی

در روش شیمیایی کنترل آبدزدک از سمومی مانند فیپرونیل 5 درصد به مقدار یک لیتر در هکتار می‌توان استفاده کرد. همچنین استفاده از سموم گرانوله فیپرونیل 0.2 درصد برای کنترل ساقه خوار نواری برنج استفاده میشود برای آبدزدک هم موثر است.

مقدار سموم گرانوله توصیه شده برای هر هکتار 20 کیلوگرم در کشت مستقیم حدود 3 تا 3.5 کیلوگرم در متر مربع مصرف میشود. بهترین زمان استفاده از طعمه مسموم در هنگام غروب و همزمان با خروج حشرات از داخل خاک و در سطح زمین به مقدار 5 گرم در هر متر مربع کارایی دارد. اکثر طعمه های مسموم مناسب برای آفت آبدزدک حاوی سبوس گندم یا سبوس برنج به همراه 2 تا 5 درصد ماده سمی توصیه میشود. گاهی افزودن 5 تا 15 درصد آب و 2 تا 5 درصد ملاس به مخلوط سمی بهتر است.