معرفی و درمان بیماری های درختان مرکبات

شناسایی صحیح بیماری عامل مهمی در برنامه ریزی و اجرای هر برنامه کنترل بیماری است. علائم بیماری ممکن است از نظر بیان بر روی شاخ و برگ، ساقه، ریشه و میوه متفاوت باشد و ممکن است در همه موارد شبیه مواردی که در نشریات مختلف نشان داده شده است نباشد. علائم بسته به دوره عفونت، شرایط آب و هوایی و سن بافت زمانی که عفونت رخ داده است، می‌تواند به طور قابل توجهی از خفیف تا شدید متفاوت باشد.

درختان مرکبات در کاشت‌های تجاری و حیاطی می‌توانند مجموعه ای از علائم را نشان دهند که منعکس کننده اختلالات مختلف است که می‌تواند بر سلامت، قدرت و بهره وری آنها به درجات مختلف تأثیر بگذارد. شناسایی صحیح علائم یک جنبه مهم مدیریت است، زیرا کاربردها یا اقدامات درمانی نامناسب می‌تواند پرهزینه و گاهی مضر باشد. علائم بیماری که در این مطلب به آنها پرداخته می‌شود جنبه مهمی از برنامه های تجاری تولید مرکبات است. شناسایی صحیح بیماری عامل مهمی در برنامه ریزی و اجرای هر برنامه کنترل بیماری است. علائم بیماری ممکن است از نظر بیان بر روی شاخ و برگ، ساقه، ریشه و میوه متفاوت باشد و ممکن است در همه موارد شبیه مواردی که در نشریات مختلف نشان داده شده است نباشد. علائم بسته به دوره عفونت، شرایط آب و هوایی و سن بافت زمانی که عفونت رخ داده است، می‌تواند به طور قابل توجهی از خفیف تا شدید متفاوت باشد. هنگامی که در مورد شناسایی بیماری شک دارید، قبل از انجام اقدامات اصلاحی پرهزینه و شاید نامناسب، مشاوره بگیرید.

لکه های آبکی (MYCOSPHAERELLA CITRI)

بیماری(Greasy Spot) توسط لکه های چرب باعث ایجاد تورم در سطح پایین برگ می‌شود و یک خال زرد در نقطه مربوطه در سطح بالای برگ ظاهر می شود. بافت متورم شروع به فروپاشی و قهوه ای شدن می‌کند و در نهایت علائم قهوه ای یا سیاه به وضوح قابل مشاهده است. این بیماری باعث ریزش زودرس برگ می‌شود که بیشتر در زمستان و اوایل بهار اتفاق می‌افتد.

لکه چرب پوست (MYCOSPHAERELLA CITRI)

لکه های سیاه نقطه ای بین غدد روغنی در گریپ فروت ایجاد می‌شود. هنگامی که لکه ها به هم می پیوندند، باعث ایجاد علامتی به نام حفره صورتی یا لکه پوستی لکه های چرب می شوند. سلول‌های زنده مجاور لکه‌ها اغلب رنگ سبز را برای مدت طولانی‌تر از حد معمول حفظ می‌کنند یا حتی زمانی که میوه توسط اتیلن درجه‌بندی می‌شود.

اسکب مرکبات

لکه های کوچک، نارنجی کم رنگ، تا حدودی دایره ای شکل، بر روی برگ ها و میوه ها اولین شواهد این بیماری است. همانطور که برگ ها رشد می‌کنند، بیماری به خوبی ق قابل تشخیص است، ساختارهای زگیل مانند یا برآمدگی هایی در یک طرف برگ، اغلب با فرورفتگی مخروطی در طرف مقابل. تاج‌های زگیل‌مانند معمولاً با بافت کم‌رنگ چوب پنبه‌ای پوشیده می‌شوند و با بالغ شدن میوه، مخصوصاً روی گریپ فروت، تا حدودی صاف می‌شوند. مناطق تاج مانند یا همان زگیلها ممکن است در کنار هم قرار گیرند و نواحی وسیعی از سطح میوه یا برگ ها را بپوشانند. برگ‌های آلوده به شدت چروکیده، انحراف و کوتاه‌قد می‌شوند. میوه ها زمانی که خیلی کوچک هستند به شدت مورد حمله قرار می‌گیرند. اسکب می‌تواند به‌ویژه روی گریپ فروت و لیموها بسیار شدید باشد.

ملانوز روی میوه (DIAPORTHE CITRI)

ضایعات بیماری ملانوز مرکبات به صورت، نقاط کوچک، برجسته، سطحی، پوسچول‌ها و نقاطی با شکل نامنظم از قرمز آجری تا سیاه هستند. وقتی لمس می‌شوند مانند کاغذ سنباده هستند. پوسچول ها در گریپ فروت بزرگتر از پرتقال های گرد و نارنگی هستند. پوسچول ها اغلب به شکل رگه های پارگی ایجاد می‌شوند که ناشی از جریان آب از سطح و حمل هاگ است. میوه حدود 12 هفته پس از ریزش گلبرگ به عفونت مقاوم می شود. اسپورهای Diaporthe citri از ساختارهای میوه دهی که روی شاخه هایی که اخیراً مرده اند ایجاد می‌شوند. هاگ ها از طریق باران به میوه منتقل می‌شوند. میوه های آلوده به عنوان منبع تلقیح عمل نمی‌کنند.

پوسیدگی انتهای ساقه Phomopsis میوه بالغ پس از برداشت نیز توسط Diaporthe citri ایجاد می شود.

ملانوز روی برگ (DIAPORTHE CITRI)

روی شاخ و برگ، ملانوز ابتدا روی برگ های جوان به صورت فرورفتگی های دایره ای تیره و کوچک با حاشیه های مایل به زرد ظاهر می‌شود. بعداً برجسته می‌شوند، خشن، قهوه ای رنگ می‌شوند و حاشیه های زرد ناپدید می‌شوند. برگها در جوانی آلوده می‌شوند ممکن است دچار انحراف شوند. برگ های آلوده به عنوان منبع تلقیح عمل نمی‌کنند. شاخه های سبز جوان می‌توانند آلوده شوند. در بیشتر موارد، تلاش برای کنترل ملانوز روی شاخ و برگ دشوار و مقرون به صرفه نیست.

لکه قهوه ای آلترناریا (ALTERNARIA ALTERNATA)

این قارچ به میوه ها، برگ ها و شاخه های جوان گونه های حساس حمله می‌کند. نارنگی ها و پایه تانجلو گونه هایی هستند که به شدت آسیب پذیرند. Murcotts، Orlando tangelo، Lee، Nova، و Sunburst اغلب تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

روی میوه، اولین علائم به صورت لکه های سیاه کوچک و کمی فرورفته ظاهر می‌شود که می‌تواند باعث افتادن میوه جوان از درخت شود. میوه معمولاً پس از رسیدن به سن 3 تا 4 ماهگی در برابر بیماری مصون است.

در واریته‌های حساس، فقط برگ‌ها و شاخه‌های جوان می‌توانند آلوده شوند. هنگامی که آلوده می‌شوند، نواحی قهوه ای، نکروزه و سوخته با اندازه های مختلف تولید می‌کنند که معمولاً توسط هاله های زرد رنگ روی بافت گیاه احاطه شده است. شاخ و برگ ها و میوه های آلوده ممکن است زودتر از موعد از درخت بیفتند و گهگاه از بین بروند.

ریزش میوه پس از گلدهی به دلیل آنتراکنوز

 (COLLETOTRICHUM ACUTATUM) این بیماری به صورت لکه های نکروزه به رنگ هلویی تا قهوه ای روی گلبرگ های گل ظاهر می شود و باعث ریزش میوه(Post fruiting drop) و تشکیل برآمدگی های پایدار (کالیس) می‌شود که چسبیده به ساقه ها باقی می‌مانند. آسیب در پرتقال های نافدار و والنسیا شدیدتر است، اما می‌توان آن را در تمام انواع مرکبات از جمله لیمو و لیموترش مشاهده کرد. PFD به شدت به رطوبت وابسته است. آبیاری و رطوبت بالا برای ایجاد بیماری مورد نیاز است، اما باران ناشی از باد و/یا پاشش باران برای پراکندگی هاگ از بافت های آلوده به شکوفه های سالم اطراف مورد نیاز است. پاتوژن در بین دوره های گلدهی روی سطح برگ ها، شاخه ها و دکمه ها زنده می ماند.

پوسیدگی پایه یا گموز مرکبات (PHYTOPHTHORA NICOTIANAE)

ضایعات روی تنه درخت معمولاً بر روی پوست در نزدیکی یا درست بالای طوقه در پیوندک‌های حساس ایجاد می‌شود. ضایعات ابتدا به صورت یک قطره صمغ در سطح پوست ظاهر می‌شوند. پس از بررسی بیشتر، یک ناحیه قهوه ای، تغییر رنگ یافته، نکروزه و لغزنده در زیر پوست پیدا می‌شود. در برخی موارد، حاشیه ناحیه آلوده از ناحیه سالم جدا شده و ممکن است به عقب برگردد. ضایعات در نهایت می توانند کل تنه درخت را خشک کند. هنگامی که تنه تا حدی توسط پوسیدگی گموز احاطه می‌شود، شاخ و برگ درخت ممکن است کدر و کلروتیک شود، رگبرگ‌های جانبی میانی و اصلی هر برگ زرد می‌شوند در حالی که بقیه برگ‌ها تقریباً نرمال می‌مانند. این شبیه به کلروز رگبرگی زرد است که ناشی از کمبود نیتروژن است.

پوسیدگی قهوه ای میوه (گونه فیتوفتورا)

میوه‌های آلوده به فایتوفتورا علائم پوسیدگی چرمی و قهوه‌ای روشن از خود نشان می‌دهند که در زیر پوست مجاور فرو نمی‌رود و بوی تند و ترش ایجاد می‌کند. در شرایط مرطوب، میسلیوم سفید روی سطح پوست تولید می شود. میوه ها ممکن است از طریق تماس با خاک، پخش شدن پاشش با ذرات خاک یا پخش شدن میوه به میوه توسط باران وزش باد آلوده شوند. میوه های آلوده زودرس از درخت می افتند. همه ارقام ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند و ارقام اولیه فصل حساسیت بیشتری نشان می دهند.

شانکر مرکبات (XANTHOMONAS CITRI)

ضایعات زبر برجسته روی میوه ها و برگ های جوان مرکبات ایجاد می‌شود. باکتری ها در شرایط مرطوب تولید می‌شوند و توسط باران و باد پراکنده می شوند. باکتری ها وارد روزنه های برگ یا زخم های روی برگ ها، شاخه ها یا میوه می شوند.

لکه سیاه مرکبات (GUIGNARDIA CITRICARPA (مرحله جنسی)، PHYLOSTICTA CITRICARPA (مرحله غیرجنسی))

لکه سیاه روی همه گونه های تجاری مرکبات، به جز لیمو تاهیتی، در بسیاری از مناطق نیمه گرمسیری با بارندگی زیاد در تابستان یافت می‌شود. عامل بیماری Guignardia citricarpa (مرحله جنسی)، Phyllosticta citricarpa (مرحله غیرجنسی) است که روی برگهای افتاده و آلوده تولید مثل می‌کند. میوه آلوده برای بازار تازه مناسب نیست اما قابل فرآوری است. لکه سیاه می‌تواند باعث ریزش میوه و کاهش عملکرد شود. علائم روی میوه یا برگ ها به صورت لکه های کوچک، گرد، فرورفته و نکروزه با مرکز خاکستری ظاهر می‌شود و ممکن است با بافت سبز یا حلقه قهوه ای تیره و هاله زرد احاطه شود.

علائم لکه سیاه بسیار متفاوت است و نام های مختلفی برای توصیف بهتر علائم دارد. علائم لکه سخت حدود 0.1 تا 0.4 اینچ قطر دارند و فرورفتگی های تقریباً دایره ای با بافت نکروزه خاکستری در وسط لکه و با حاشیه های قرمز آجری تا سیاه هستند که ممکن است در اطراف لبه ها ترک بخورند. علائم ملانوز کاذب در اوایل فصل روی میوه سبز ظاهر می‌شود. قطر ضایعات 0.04 تا 0.12 اینچ است و رنگ آنها از قهوه ای مایل به زرد تا قهوه ای شکلاتی متفاوت است. علائم ملانوز کاذب می‌تواند با پیشرفت فصل تبدیل به یک نقطه سخت شود. لکه ترک خورده به عنوان یک تعامل بین کنه زنگ و قارچ لکه سیاه گزارش شده است. لکه های ترک خورده ضایعات بزرگ، گسترده و صافی هستند که ترک های برجسته ایجاد می‌کنند. لکه ویروسی به صورت ضایعه ای با شکل نامنظم و فرورفته با رنگ مایل به قرمز شروع می شود. هنگامی که لکه ها در کنار هم قرار می‌گیرند، قهوه ای تا سیاه می‌شوند و ضایعات قدیمی تر می‌توانند چرمی شوند. لکه های ویروسی در پایان فصل بیشتر روی میوه های بالغ و مسن تر یافت می‌شود. میوه تا 4 تا 5 ماه پس از میوه دهی حساس باقی می‌ماند. فشار بیماری روی درختان مسن تر از درختان جوان تر است.

کنترل انواع بیماری های درختان مرکبات

کاربرد قارچ کش باید به دقت زمان بندی شود تا همزمان با دوره های بیماری باشد. سمپاشی‌های مکرر (حداکثر  نوبت5) در طول دوره های حساس ممکن است در باغات آلوده به شدت مورد نیاز باشد. بهترین قارچکش ها برای مرکبات قارکش های مسی مانند بردوفیکس و اکسی کلرور مس هستند که برای انواع بیماریها توصیه می‌شود در پاییز و زمستان و یا بعد از تشکیل میوه ها استفاده شود. آبیاری با قارچکش الیت برای بیماری گموز مرکبات به همراه سمپاشی با بردوفیکس به کنترل بیماری کمک زیادی می‌کند.