مراحل کشت گیاه ذرت

ذرت از گیاهان زراعی مهم در سراسر دنیا به شمار میرود از نظر تولید دومین غله مهم شناخته میشود و غذای اصلی جمعیت زیادی از مردم آمریکای جنوبی، آفریقا و آسیا است. در ایران نیز به دلیل رشد صنعت طیور و دامپروری ذرت تامین کننده نیاز غذایی دام و طیور است. ذرت، علاوه بر استفاده بهينه از پتانـسيل ارقـام موجـود و افـزايش عملكرد دانه در واحد سطح، مديريت صحيح زراعـي در مراحـل كاشت، داشت و برداشت جهت رسيدن بـه حـداكثر محـصول بـا كيفيت مطلوب و سالم را ضروري مي‌نمايد.

اقلیم مناسب برای کشت ذرت

ذرت از نظر گروه رسیدگی از فوق العاده زودرس تا فوق العاده دیر رس دسته بندی می‌شود و امکان رشد از مناطق سردسیر تا گرمسیر را دارد. ذرت گياه مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري اسـت و در تمام مراحل رشـد، مخـصوصاً در مرحلـه گياهچـه نـسبت بـه سرما حساس است. برخلاف سـاير گياهـان خـانواده غـلات، ذرت از زمان كاشت تا برداشت، احتياج به گرما و حرارت زياد خورشيد دارد. در مرحلـه گرده افشاني درجه حرارت زياد و كاهش رطوبت نسبي هـوا آثار نامطلوبي برعمل گرده افشاني ولقاح خواهد داشت و در نهايت سبب كاهش عملكرد دانـه مي‌گردد. وقتي ميـانگين درجه حرارت روزانه در طول فصل رشد بيـشتر از 20 درجـه سانتيگراد باشد ارقام زودرس به مدت80 تـا 115 روز و ارقـام متوسط رس تا ديررس به مـدت 120 تـا 140 روز بـراي رسـيدن دانه زمان نیاز دارند. در صورت کشت ذرت بعنوان ذرت علوفه ای تعداد روزهای دوره رشد به مدت 15 تا 20 روز کوتاه تر می‌شود. ذرت نسبت به سایر غلات به آب کمتری نیاز دارد. در مراحل گسترش سـريع برگهـا، گـرده افـشاني و پـر شـدن دانـه، كـه مصادف با ماههاي گرم تابستان است گياه به آب بيشتري نياز دارد.

کشت ذرت در مناطقي كه ميـانگين درجـه حـرارت روزانـه كمتـر از 19 درجه سانتیگراد یا مناطقی با درجه حرارت کمتر از 23 درجه سانتیگراد توصیه نمی‌شود. کشت ذرت در هر اقلیم باید بر اساس تاریخ کشت و دوره رشد مناسب منطقه باشد  و در گروه زودرس تا دیررس قرار می‌گیرد. بعد از برداشت گندم در مناطق معتدل مانند استان فارس اگر از ارقام دیررس کاشته شوند در زمان رسیدن با سرمای زودرس مواجه می‌شوند و باعث کاهش عملکرد می‌شوند. در زمان گرده افشانی دمای هوا بیشتر از 40 درجه سانتیگراد نیاید.

خاک مناسب برای کشت ذرت

بهترین خاک برای کشت گیاه ذرت خاک عمیق، نرم و نفوذپذیر با pH بین 6 تا 7 است. البته به رطوبت زیاد خاک حساس بوده به همین دلیل مزارع حتما باید زهکشی کافی داشته باشند. دامنه شوری قابل تحمل برای کشت ذرت 1 تا 4 دسی زیمنس بوده و در شوری بیشتر از 4 باید از مقدار بذر بیشتری استفاده شود و در شوری بیش از 6 کشت ذرت اقتصادی نیست.

انواع ذرت

ارقــام مختلف ذرت متعلــق بــه جــنس Zea و گونــه mays  هستند. ذرت را از نظـر طـول دوره رشـد و نمـو ميتوان به سه گروه زودرس، متوسط رس و ديـررس تقـسيم كه شامل ذرت سفيد ، زرد، قهوه اي و ذرتهايي با دانه‌هـاي الوان و . . است. انـواع ذرت شـامل : ذرت دنـدان اسـبي، ذرت دانـه ســخت، ذرت آردي، ذرت شــيرين، ذرت آجيلي و ذرت غـلاف دار.  از مسائل و مشكلات توليد ذرت دانه اي در كشور مي‌توان بـه كاشـت ارقـام ديـررس در كـشت هـاي ديرهنگــام و در پــي آن، برداشــت ديرهنگــام و در نتيجــه كاهش كميت و به ويژه كيفيـت ذرت توليـدي اشـاره كـرد. اين موضـوع موجـب شـده اسـت كـه بيـشتر مـزارع ذرت بـا رطوبت بالا برداشت شـده و سـپس بـه كمـك دماهـاي بـالا خشك شود. رقام مناسب سـيلويي بـه منـاطق مختلـف و دوره رشـد و نمو هر منطقه بستگي دارد و ميتوان از هيبريدهاي ديـررس متوسط رس استفاده نمود.

ذرت دندان اسبي (Dent Corn) (Zea mays indenata)

ذرت سخت (Flint Corn) (Zea mays indurate)

مراحل آماده سازی زمین قبل از کشت ذرت

•  استفاده از ساقه خردكن قبل از به كـارگيري گـاو آهـن در صورتي كه بقاياي محصول قبلي خـشبي بـوده و در عمليـات تهيه بستر و كاشت بذر مشكل ايجاد كند.
• زيرشكني به عمق 55 سانتيمتر (در صورت نياز هر چهـار سال يكبار)
• حداقل عمق شخم 25 سانتیمتر و سپس دیسک و چنگک.
• تسطیح زمین با استفاده از لولر.

مقدار بذر مورد نیاز برای کشت ذرت

قبل از كاشت ذرت، حتما بذرها با قارچكشهاي مناسب، ضد عفـوني کنید. درجه خلوص و قوه ناميـه بـذرهای هيبريـدي كـه بـراي كـشت ذرت مــورد اســتفاده قرار ميگيرد بايد بترتيب حداقل 98 و 90 درصد باشـد. مقدار بذر مورد نیاز برای کشت ذرت دانه ای 25 و ذرت علوفه ای 30 کیلوگرم در هکتار است. عمق مناسب کشت بسته به نوع خاک بین 5 تا 7 سانتی متر است. در کشت های زودتر بخصوص زمانی که خاک سرد است عمق کاشت بین 2.5 تا 4 سانتیمتر مناسب است. در زمانی که خاک خشک است یا کشت با تاخیر انجام می‌شود عمق مناسب کشت 6.5 تا 7.5 سانتیمتر است.

تاریخ کشت بذرهای ذرت

ذرت گیاهی گرما دوست است، کاشت باید زمانی انجام شود که دمای خاک سه روز متوالی بین 10 تا 12 درجه سانتیگراد برسد. در برخی مناطق مانند خراسان ذرت بعد از برداشت گندم در هوای گرم و قطع آبیاری گندم و جو کاشته می‌شوند.

• کشت ذرت در استان خوزستان

 استان خوزستان با بالاترين سطح زير كشت ذرت در بـين استان هاي كشور از پتانسيل بيشتري براي افزايش سـطح زيـر كشت برخوردار است. استان خوزستان، بخـش‌هـاي جنـوب شرق ايلام و جنوب استان لرسـتان (تـا شهرسـتان پلـدختر ) از نظر شرايط آب وهوايي جزء اقليم نيمه گرمسيري هستند، بـه طوري كه در اقليم هاي ذكر شده، واكنش هيبريـدهاي ذرت به عامل تاريخ كاشت يكسان است. در شرايط استان خوزستان محدوده تاريخ كاشـت توصـيه شـده بـراي ذرت 20 تيرمـاه لغايـت 15 مـرداد تعريـف شـده است. در مدت 14 روز از این دوره از 28 تیرماه تا 10 مرداد عملکرد دانه هر بلال رقم سینگل کراس 704 مقدار 170 گرم دانه خشک با رطوبت 14 درصد است.

• کشت ذرت در اقلیم گرم سرپل ذهاب، قصر شیرین، گیلان غرب و ثلالث

كاشت ذرت در منـاطق گـرم اسـتان كرمانـشاه از اول تـا آخر تير ماه رايج است. كاشت زودتر از اين زمـان بـه دليـل مواجه شدن گلدهي ذرت با گرماي شديد هـوا خـسارت زا بوده و از طرف ديگر با توجه به تاريخ برداشت گندم، آمـاده سازي زمين زودتر از تاريخ فوق مقدور نيـست. امـا بـه دليـل طول فصل رشد طولاني اين اقلـيم، تـاخير در تـاريخ كاشـت خسارت چنداني در پي ندارد.

• کشت ذرت استان کرمان

در مناطقی مانند ارزوئیه کرمان برای ارقامی مانند هیبرید سینگل کراس 704 تاریخ 20 تیرماه تا 5 مرداد مناسب است و بازای هر 5 روز تعجیل 2 درصد کاهش عملکرد خواهیم داشت.

آبیاری ذرت چگونه  است؟

آب مورد نياز گياه ذرت بـستگي بـه روش آبيـاري، نـوع خاك، رقـم (ديـررس يـا زودرس ) و اقلـيم هـر منطقـه دار.  ميـزان آب مـورد نيـاز ذرت در كـشت اول در حـدود 8000 متر مكعب در هكتار است (در مناطق گرم و خـشك كـشور آب مورد نياز گياه ذرت ، بـه 9 الـي10 هـزار متـر مكعـب در هكتار مي‌رسـد). آب مـورد نيـاز ذرت در كـشت دوم 6500 متر مكعب گزارش شده است. دور آبياري بـستگي بـه روش آبيـاري، بافـت خـاك و اقلـيم هـر منطقـه دارد. معمـولاً دور آبياري بين 8 تا 10 روز يكبار توصيه مي‌گـردد. لازم بـه ذكـر است آبياري اول و دوم گياه بخصوص در مناطق گرم كشور (مثل خوزستان و اقليم گرم فارس ) با فاصـله 3-4 روز انجـام مي‌شود تا از بدسبزي و كاهش تراكم بوته، جلوگيري گردد.

کوددهی مناسب مزارع ذرت

• بهتر است از کودهای حاوی ازت مانند اوره به شکل تقسیطی در دو مرحله یکی قبل از کشت و یکی مرحله 6-7 برگی یا در سه نوبت (یک سوم زمان کشت، یک سوم 6 تا 7 برگی و یک سوم قبل از ظهور گل آذین استفاده شود.
• در کشت ذرت كود فسفره به صورت فسفات آمونيوم يا سوپر فسفات تريپل مصرف مي‌شود. مقدار فسفر حد بحرانی برای ذرت 15 تا 18 میلی گرم بر کیلوگرم است. برای تعیین مقدار فسفر قابل استفاده به نتیجه آزمون خاک توجه کنید.
• مصرف پتاسيم نيز بر اساس آزمون خاك تعيين مي‌گردد و حـد بحرانـي آن بـراي منـاطق و خـاكهاي مختلـف متغیر است. يعني از زمان جوانــه زدن گياه، 170-250  ميلي گرم بر كيلوگرم متغير است. اگر مقـدار پتاسيم خاك كمتر از اين مقادير باشد، بايد بر اساس آزمـون خاك و توصيه‌هاي فني براي منـاطق، كـود پتاسـيم مـصرف گردد براي توليد يــك تن ذرت در هكتار حــدود 12 كيلوگرم در هكتار پتاس مورد نياز است.

دستورالعمل كاشت، داشت و برداشت ذرت / نگارش زيبنده دهقـانپور-1393