برنامه ریزی برای خودکفایی ۹۰ درصدی در محصولات اساسی
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: برای ادامه پیشرفت در تامین امنیت غذایی باید طبق برنامه هفتم به خودکفایی ۹۰ درصدی در تامین محصولات اساسی کشاورزی دست یابیم.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، علیرضا عباسی، نماینده کرج، اشتهارد و فردیس در مجلس شورای اسلامی با حضور در برنامه میز اقتصاد عصر شنبه شبکه خبر، با اشاره به افزایش تولیدات کشاورزی به بیش از ۱۳۰ میلیون تن در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی اظهار داشت: ما همواره باید مراقب این باشیم که یک سری لوایح یا طرح‌های استعماری ما را با مشکل مواجه نکند، چراکه یکی از این موضوعات که امنیت غذایی ما را قبل از انقلاب به خطر انداخت طرح اصلاحات اراضی بود که در دهه ۴۰ اتفاق افتاد و ما را از یک کشور تولید کننده و صادر کننده در عرض ۱۰-۱۲ سال تا انتهای رژیم قبل و ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل به یک کشور وارد کننده در بسیاری از محصولات کشاورزی کرد.
وی افزود: بنابراین باید مراقب باشیم این طرح‌هایی که در داخل کشور ما می‌آید یا زمانی که لوایح استعماری به اسم جامعه بین المللی می‌آید، باید شرایط خودمان را بسنجیم و بر اساس آن شرایط تصمیم بگیریم.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان اینکه پیش از انقلاب، در بسیاری از محصولات کشاورزی وارد کننده بودیم، اظهار داشت: آماری که هست حدود ۲۰ میلیون تن کل تولید محصول کشاورزی ما بود یعنی به ازای هر نفر سرانه ۶۵۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم محصول غذایی تولید می‌شد ولی بعد از انقلاب اسلامی با تدابیری که اندیشیده شد و فعالیت جهاد سازندگی و همتی که مجموعه تولید کنندگان و روستاییان ما داشتند امروز به بالای ۱۳۰ میلیون تن تولید محصول کشاورزی رسیده‌ایم.
عباسی تصریح کرد: باید مراقب باشیم که در حوزه امنیت غذایی عقب گرد نکنیم و باید به سمت جلو حرکت کنیم؛ بنابراین ما در برنامه هفتم این را در نظر داشتیم که اگر امروز بحث ۸۰ درصد خودکفایی است، ما این را به بالای ۹۰ درصد در کالا‌های اساسی برسانیم.
مشروح گفت‌و‌گو‌های برنامه میز اقتصاد شنبه ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ شبکه خبر:
سوال: آقای عباسی؛ وقتی داریم راجع به امنیت غذایی صحبت می‌کنیم چقدر موضوع مهمی است و چرا مهم است؟ چقدر ما توانستیم روی این موضوع بودجه بگذاریم، چقدر توانستیم به عشایرمان توجه کنیم و یا چقدر به جمعیت روستایی مان توجه کنیم؟
عباسی: در رابطه با امنیت غذایی من یک توضیحی را عرض کنم، ما همواره باید مراقب این باشیم که یک سری لوایح یا طرح‌های استعماری ما را با مشکل مواجه نکند یکی از این موضوعات که امنیت غذایی ما را قبل از انقلاب به خطر انداخت طرح اصلاحات اراضی بود که در دهه ۴۰ اتفاق افتاد و ما را از یک کشور تولید کننده و صادر کننده در عرض ۱۰-۱۲ سال تا انتهای رژیم قبل و ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل کرد به یک کشور وارد کننده در بسیاری از محصولات کشاورزی؛ بنابراین باید مراقب باشیم این طرح‌هایی که در داخل کشور ما می‌آید یا آن لوایح استعماری که به اسم جامعه بین المللی می‌آید باید شرایط خودمان را بسنجیم بر اساس آن شرایط تصمیم بگیریم. ما ابتدای انقلاب اسلامی در بسیاری از محصولات کشاورزی تبدیل شده بودیم به یک کشور وارد کننده و آماری که هست حدود بیست میلیون تن کل تولید محصول کشاورزی ما بود. یعنی به ازای هر نفر سرانه ۶۵۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم محصول غذایی. ولی بعد از انقلاب اسلامی با تدابیری که اندیشیده شد از جمله جهاد سازندگی و با همتی که مجموعه تولید کنندگان و روستاییان ما داشتند امروز بالای ۱۳۰ میلیون تن تولید محصول کشاورزی داریم و در تمام عرصه‌ها این رشد صورت گرفته است؛ بنابراین باید مراقب باشیم در حوزه امنیت غذایی عقب گرد نکنیم و باید به سمت جلو حرکت کنیم. ما در برنامه هفتم هم این را به نوعی در نظر داشتیم که اگر امروز بحث ۸۰ درصد خودکفایی است ما این را به بالای ۹۰ درصد در کالا‌های اساسی مان برسانیم و برای این باید سنجه‌هایی دیده می‌شد و دولت تلاش می‌کرد که به آن برسد و این‌ها در برنامه دیده شده است.
سوال: آقای پالوج بفرمایید که چقدر یک کار در ظاهر ساده توانست هم منابع را مدیریت کند، هم باروری را افزایش بدهد و تولید را بالا ببرد، ما در استفاده از این شیوه‌های نوین در حوزه کشاورزی مشخصا چقدر در کجای دنیا ایستادیم و چقدر توانستیم همگام با دنیا دانش مان را به روز بکنیم و این دانش را ترویج بکنیم؟
مجتبی پالوج، قائم مقام موسسه پژوهش‌های وزارت جهاد کشاورزی: مقوله‌ای را که شما می‌فرمایید و بحث امنیت غذایی که به آن ورود پیدا کردید، یک بحث بسیار مهم و ریشه‌ای است و علی القاعده رسالت همه دولت ها، همه کشورها، بحث تامین امنیت غذایی است. تامین امنیت غذایی تعریف دارد، تعریف استاندارد دارد، فائو تعریف کرده، سازمان‌های جهانی تعریف کردند، ولی برای کشور ما تامین امنیت غذایی از محل داخل بیشتر معنا و مفهوم دارد. با توجه به ویژگی‌هایی که در مباحث مختلف کشور دارد، امنیت غذایی زمانی حاصل می‌شود که بر مبنای تولید داخل باشد و شرایط و ظرفیت این در کشور وجود دارد. کما این که خواست حضرت امام هم بود که این انقلاب را بنا نهاد و یادش را گرامی می‌داریم. در تمامی بحث‌هایی که حضرت امام داشت نسبت به این مسئله، در طی ده سال چیزی حدود ۶۰۰ مرتبه مقوله امنیت غذایی و کشاورزی را صحبت کرد. دقیقا ۶۰۲ بار. مقام معظم رهبری هم در مسائل مختلف، بیانات، سفارشات و توصیه هایشان تقریبا در یک چهارم از فرمایشات شان مقوله امنیت غذایی و کشاورزی است و این نشان می‌دهد که برای کشور این مقوله چقدر اهمیت دارد. همانطو رکه شما فرمودید ما بالای ۸۰ درصد امنیت غذایی مان حادث است، منتها شما باز یک مقوله‌ای را در جهان صحبت فرمودید، ببینید وقتی که جامعه جهانی برای امنیت غذایی اینقدر ارزش قائل است که در برنامه ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ آمده گفته که من می‌خواهم امنیت غذایی را محقق کنم و ۸۴۰ میلیون گرسنه را نصف کنیم یعنی بشود ۴۰۰-۴۲۰ میلیون نفر، ولی بعد از ده سال در افق ۲۰۱۵ که می‌آید بررسی می‌کند می‌بیند که نه، تعداد گرسنگان بیش از ۸۴۰ میلیون است و یک گزارشی فائو رسما دارد که می‌گوید سالانه حداقل یک میلیون اضافه شده، باز در مقطع ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ یک هدف دیگری می‌گذارد و آن هم این که می‌گوید پایان گرسنگی، آینده‌ای که ما می‌خواهیم، آینده مشترک جهان. به دلیل اهمیت امنیت غذایی شما ملاحظه می‌فرمایید که الان در ۲۰۲۵ هستیم ولی نه تنها تعداد گرسنگان کاهش پیدا نکرده و از بین نرفته، بلکه بر اساس آمار رسمی ۸۶۰ و بر اساس یکسری آمار‌هایی که مستند آن را گیر نیاوردیم ۹۲۳ میلیون گرسنه وجود دارد. عرض من این است که این مقوله امنیت غذایی برای همه مهم است و همه در توالی و تواتر و به صورت مختلف آن را بررسی می‌کنند؛ ولی این نوید در کشور وجود دارد که به دلیل شرایط خاص و دانشی که دارد در مرز دانش حرکت می‌کند، امنیت غذایی بر مبنای تولید داخل تابحال بالای ۸۰ درصد یعنی حدود ۸۵ درصد است و جزو برنامه هفتم هم هست که به ۹۰ درصد برسیم.
سوال: اقای جهانسوز، شما بفرمایید که الان در چه جایگاهی ایستاده‌ایم و چقدر توانستیم از این وابستگی کم کنیم یا قبل‌تر از این چقدر وابسته بودیم به معنای واقعی در حوزه غذا؟
محمدرضا جهانسوز، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و معاون پیشین وزیر جهاد کشاورزی: با فرمایش امام راحل در سال ۵۸ که فرمودند مهم‌ترین عملی که باید در ایران انجام بگیرد قضیه احیای کشاورزی است عرایضم را شروع می‌کنم. همانطور که بیان شد ما در ابتدای انقلاب چیزی در حدود ۲۵ الی ۳۰ میلیون تن بیشتر تولید نداشتیم، امروز الحمدالله این مقدار به بالای ۱۲۵ میلیون تن می‌رسد، اما در مسئله آب و مسئله خشکسالی و این که واقعا آبیاری تحت فشار یکی از مهم‌ترین ابزار مقابله با این مسئله است باید عرض کنم که ما پیش از انقلاب شاید چند هزار هکتار بیشتر آبیاری تحت فشار نداشتیم، امروز چیزی بالغ بر ۳ میلیون و صد هزار هکتار از عرصه هایمان آبیاری تحت فشار است. ما از توان سرزمینی و سد‌ها استفاده نمی‌کردیم، البته ملاحظاتی راجع به سد و سدسازی هم وجود دارد، اما امروز شاهد این هستیم که به فضل الهی چیزی در حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی پایاب سد‌ها توسط وزارت نیرو ایجاد شده و چیزی در حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار از این هم دارای شبکه‌های فرعی است و این نویدبخش یک تولید بسیار مناسب است. در زمینه کود هم که شاید یکی از مهم‌ترین مسائل مرتبط با تولید است باید عرض کنم که قطعا ما در ابتدای انقلاب مقدس اسلامی میزان تولیدات کودمان بسیار پایین بود و شاید تا حدود یکی دو دهه گذشته وارد کننده کود‌های هیدروژنه یا ازته بودیم که امروز افتخار این را داریم که چیزی بالغ بر ۸ میلیون تن توان تولید داریم که فقط از این مقدار حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن آن صرف کشاورزی می‌شود و یک فضای خوبی ایجاد شده است. کود‌های پتاسه که شاید مهم‌ترین کود برای مقابله با شرایط خشکسالی بودند و ما یکی از وارد کنندگان این گرانترین کود اصلی دنیا بودیم، امروز شاهد این هستیم که توانمندی‌های ما در کشور از حدود ۲۰۰ هزار تن گذشته و ما انشاالله نویدبخش این خواهیم بود که در این زمینه هم شاهد خودکفایی باشیم که بسیار بسیار برای ما در تولید مهم است. از طرف دیگر در کود‌های فسفر هم ما گام‌های بسیار خوبی را داشتیم و شاید ۳۰ پروژه در حال حاضر در کشور برای نیل به توانمندی‌های بیشتر در این زمینه داشته‌ایم.
سوال: این آماری که فرمودید اگر بخواهیم در دنیا هم نگاه کنیم و خودمان را با دیگر کشور‌های همسطح و با همین اقلیم و جمعیت و وضعیت کشاورزی نگاه کنیم، در دنیا چه جایگاهی داریم؟
جهانسوز: در دنیا ما در زمینه مسائل مختلف، وضعیت‌های مختلفی داریم ولی امروز باید عرض کنم که ما در راه درست هستیم و بیشتر راه را طی کردیم و نزدیک قله هستیم.
سوال: آقای عباسی بفرمایید اگر بخواهیم امروز در حوزه کشاورزی امنیت غذایی خودمان را مقایسه کنیم با کشور‌های همسطح و هم تراز ما در چه جایگاهی قرار داریم؟
عباسی: ما اگر بخواهیم مقایسه‌ای داشته باشیم باید شرایط خودمان را اول در نظر بگیریم. مثلا شما در نظر بگیرید ما در یک اقلیمی هستیم که بارندگی آن مطمئنا با خیلی از کشور‌های دنیا قابل مقایسه نیست و در بعضی جا‌ها به یک سوم کمتر از جا‌های دیگر دنیا می‌رسد، تبخیر دو برابر بیشتر از جا‌های دیگر دنیا است، بنابراین باید با همسطح خودمان مقایسه کنیم که چه اتفاقی می‌افتد، ولی در کل اگر بخواهم عرض کنم ما در تولید ۳۰ محصول کشاورزی جزء ۲۰ کشور اول دنیا هستیم. در گزارش شما هم بود که مثلا در بعضی از محصولات ما جزء دو کشور اول دنیا هستیم، در بعضی‌ها جزء ۵ کشور اول دنیا هستیم، بعضی‌ها جزء ۱۰ کشور، ولی در ۳۰ محصول ما جزء ۲۰ کشور اول دنیا هستیم، اگر بخواهیم در همین فضا یک بررسی داشته باشیم، یعنی این که با این بارندگی ۲۳۰-۲۴۰ میلیمتری که داریم با ۱۶۵ میلیون هکتار کل وسعت جغرافیایی مان که شاید بیشتر از ۱۸ میلیون هکتار آن قابل کشت نیست و از این مقدار هم درجه یک و دو ما که مناسب‌ترین اراضی برای کشاورزی است به ۵ میلیون هکتار نمی‌رسد، بنابراین با این فضا ما توانستیم در این جایگاه‌ها قرار بگیریم و بتوانیم مثلا در تولید گندم یک سطح بسیار خوبی را داشته باشیم. امسال ۱۲ میلیون تن گندم را ما خریداری کردیم از کشاورزمان، حالا یک مقدار هم برای ذخایرمان، یک مقدار برای بذرمان، یک مقدار برای خودمصرفی کشاورزانمان هم که باقی مانده باشد بین ۱۴-۱۵ میلیون تن تولید شده است. این‌ها را در نظر بگیریم ما جزء ۱۵ کشوراول دنیا قرار می‌گیریم در تولید گندم. در تولید مرغ به همین صورت، در تولید گوشت قرمز به همین صورت، ما جایگاه بسیار خوبی داریم. در بسیاری از محصولات همانطور که عرض کردم در ۳۰ محصول جزء ۲۰ کشور اول هستیم ولی در بعضی از محصولات هم عقب ماندگی داریم که این محصولات ممکن است متناسب با اقلیم ما نباشد. مثلا در ذرت که یکی از نهاده‌های دامی قابل توجهی است که ما استفاده می‌کنیم، ما نزدیک به ۱۵ میلیون تن سالانه واردات ذرت را داریم، این جزء نقطه ضعف‌های ما است که باید برویم به این سمت که حتما این را اصلاح کنیم.
سوال: آقای پالوج، ما در حوزه دانش بنیان‌ها در حوزه کشاورزی چقدر پیشرفت کردیم و الان چقدر داریم از این ظرفیت استفاده می‌کنیم؟
پالوج: اول از این که ما در بخش کشاورزی همواره دانش بومی را ارج می‌نهیم چراکه دانش بومی خیلی گسترده و فوق العاده حائز اهمیت است. مثلا در بخش کشاورزی یکی از مهم‌ترین مقوله‌ها و مهم‌ترین نهاده ها، آب است و ما کشوری هستیم که در کمربند خشک قرار داریم و دانش بومی ما قنات را پایه گذاری کرد. در سایر حوزه‌ها هم همین طور است و از طرفی هم در ارتباط با دانش بنیان‌ها یا دانش نوین ما در مرز دانش هستیم. مثلا موسسه رازی با مدیریت مطلوبی که دارد در تولید واکسن‌ها در سطح جهانی قرار دارد. جمعیت ما در اول انقلاب ۳۵ میلیون نفر بود، الان شده ۸۵ میلیون نفر، ۵۰ میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شد، از این ۵۰ میلیون نفری که به جمعیت کشور اضافه شد؛ ۴۵ میلیون شهری اضافه شد که علی‌القاعده مصرف کننده است. دو میلیون جمعیت روستایی اضافه شد که الان جمعیت روستایی حدوداً ۲۰ میلیون نفر است. اکنون صد میلیون تن افزایش تولید داریم نسبت به قبل از انقلاب که نشان می‌دهد که چقدر کار شده، در حالی که گسترش سطحی به این شکل نداشتیم. این ناشی از این است که یک تعامل مثبتی بین دانش، تحقیقات، پژوهش، ترویج و تعامل کشاورزان وجود دارد.
سؤال: آقای میرزاوند ما الان صحبت کردیم راجع به جمعیت بخش روستایی‌مان، اما در حوزه عشایری چقدر از این تولیداتی که از آن با افتخار صحبت می‌کنیم این عزیزان زحمت می‌کشند؟
جهانبخش میرزاوند؛ معاون وزیر و سرپرست سازمان امور عشایر ایران: کشور ما از سه جامعه تشکیل شده؛ شهری، روستایی و عشایری، جامعه عشایری ما قریب بر یک و نیم درصد از کل جمعیت کشور را شامل می‌شود که حدود یک میلیون و قریب به ۲۰۰ هزار نفر هستند و عمده معیشت آنها؛ صنایع دستی، دامپروری و هنرآفرینی در حوزه‌های مختلف است. جامعه عشایری ما در طول تاریخ تأثیرات مختلفی داشته و الان در حال حاضر ۳۵ درصد صنایع دستی به وسیله جامعه عشایری ایران تولید می‌شود و حدود یک چهارم گوشت قرمز و پتانسیل بسیار بسیار بالایی دارد در پایداری تولیدات و درآمد‌های اقتصادی ما. ان‌شاءالله در امر پیشرفت و توسعه، چرا که جامعه عشایری از یک میراث فرهنگی و معنوی برخوردار است که می‌توانیم به عنوان یک درآمد پایدار در آینده به آن موضوعاتی مانند گردشگری در جامعه عشایری را ضمن حفظ هویت ایرانی- اسلامی و داشته‌های فرهنگی اضافه کنیم.
جامع ترین پایگاه اطلاعاتی، دانش، دوره های آموزشی و مشاوره با متخصصان و مشاوران بخش کشاورزی در کشور